Tekst: Gerhard Inge Storebø, leiar Sund sogelag,
Foto: Sund ungdomsskule
Redigert av Terje Grytbakk Wold
Øygarden: Prosjektet tok utgangspunkt i lokalhistorie i Øygarden og Bergensområdet fra Andre verdsskrig, Utgangspunktet var lokal krigshistorie og framsyning av filmen “Lengsel etter nåtid” av ressigør Knut Erik Jenssen – om evakueringa av Finnmark under 2. verdskrigen. Filmen vart vist på kinoen på Straume. Målgruppa for prosjektet var alle dei 127 elevane på 9. klassetrinnet.
Sund Sogelag fekk økonomisk støtte til prosjektet frå Landslaget for lokalhistorie, frå Øygarden kommune og frå Den kulturelle skulesekken. Frå Landslaget for lokalhistorie fekk me maksimal støtte med kr.60.000.
Oppstart og organisering.
Med utgangspunkt i Til Ungdommen utlysingen frå Landslaget for lokalhistorie, tok styremedlem i sogelaget Mette Jacobsen initiativ til eit prosjekt i lag med Sund ungdomsskule. Sogelaget fekk og med Nordsjøfartmuseet i prosjektarbeidet. Skulen sin prosjektleiar har vore Karoline Øvretveit. Frå Nordsjøfartmuseet har Jenny Heggvik og Joakim Gusland vore med i prosjektgruppa. Mette Jacobsen og Gerhard Inge Storebø har representert Sund sogelag.
For å finansiere prosjektet mottok Sund sogelag økonomisk støtte frå Landslaget for lokalhistorie, Øygarden kommune og frå Den kulturelle skulesekken.
Som en del av prosjektet organiserte sogelaget ei filmvisning av filmen Lengsel etter nåtid av Knut Erik Jensen. Jensens film frå 2023 omhandler tvangsevakueringen av Finnmark og Nord-Troms under Andre verdenskrig. Filmen ble vist på kinoen på Straume, kommunesenteret i Øygarden kommune. Regissøren var til stades ved framsyninga.
World Peace Game
Som en del av undervisningsopplegget fekk elevane trena på global konfliktløysing gjennom spelet World peace game. World Peace Game er eit levende rollespel utvika for elever kor dei får øve seg i praktisk politisk arbeid. Gjennom spelet lærar elevane om samarbeid og konlfiktar i det globale samfunnet. Dei arbeider med caser som tek utgangspunkt i økonomiske, sosiale og miljømessige kriser, og den overhengande trugselen om krig. Målet med spelet er å «fri» kvart land frå farlege omstende og oppnå global velstand med minst mogleg militær intervensjon.
Dei pedagogiske prinsippa i spelet legg mellom anna opp til at elevane får øve seg i kompleks problemløysing. I tillegg øver World Peace Game elevane til å halde på fleire perspektiv rundt eit problem samtidig, utan å dømme andre. Heile tida med eit visst tidspress.
Elevane ved Sund fekk delta i dette spelet. Dei vart delt inn i grupper som styrde i fire ulike landområde, der de skulle koma fram til løysingar på aktuelle verdsproblem. Alle elevane fekk ulike roller. Skulen gav tilbakemelding på stort engasjement i spelet.
Besøk til Gestapomuseet og Bergenhus festningsmuseum
Som del av prosjektet vitja elevene Gestapomuseet og Bergenhus festningsmuseum i Bergen. Gestapomuseet er eit interaktivt formidlingssenter som formidlar i den nazistiske ideologiens menneskesyn og brutalitet.
Gestapomuseet drives av Stiftelsen Lenken. Stiftelsen har som formål å rekonstruere og bevare Gestapos hovedkvarter i Veiten 3 og Espeland fangeleir, og å sikre for etterslekten minnet om nordmenn som ga sine liv og helse for frihetskampen 1940-1945.
I Gestapohuset er dei autentiske fangecellene bevart. I cellene er det bevart inskripsjonar som vart rissa inn av fangar som satt der både som politiske fangar under krigen, men også av landssvikfangar og av krigsforbrytarar etter krigen. Meir enn 3.000 fanger var innom Gestapohuset under krigen.
Då elevane frå Sund ungdomsskole vitja Gestapmuseet, fekk dei omvising i museet, og deltok i museets undervisningsopplegg.
Nordsjøfartmuseet
Nordsjøfartmuseet i Telavåg fortel historia om motstandskampen ved kysten og terroren som utsletta Telavåg under andre verdskrigen.
Tettstaden Telavåg vart jevna med jorda av tyske soldatar under Andre verdskrig den 30. april 1942, som represalie etter at Kompani Linge hadde drept to Gestapomenn. I Telavåg raserte den tyske okkupasjonsmakta husa, drap buskapen og øydela fiskefartøya. Alle menn mellom 16 og 60 år vart sendt til konsentrasjonsleir i Tyskland, der 31 døydde i fangenskap.
På Nordsjøfartmuseet fekk elevane innføring i hendingane i Telavåg under 2. verdskrigen.
Der hadde dei eit spesielt tilrettelagt opplegg med mellom anna filmframsyning. Her fekk elevane arbeida med gruppeoppgåvene dei hadde vald. Museet gav støtte og kunne visa til litteratur.
Skulestova på Berge
I Sund kommune har dei bevart den gamle skulestova på Berge. Den vert brukt mellom anna til formidlinga av skulehistoria. I Skulestova på Berge tok Ivar Steinsland imot elevane. Han fortalde om korleis det hadde vore å gå på skulen like etter 2. verdskrigen. Ivar fortalde og om sine minne frå etterkrigstida – og om hendingar i Steinslandsområdet under krigen. Han fortalde og med stor innleving om skjebnar frå krigen som han hadde direkte tilknyting til.
Elevpresentasjon på Nordsjøfartmuseet
20. februar vart prosjektet avslutta med at elevane fekk presentera arbeida sine knytt til det dei hadde fått gjennomgått i prosjektet.
Elevane vart vurdert ut frå det arbeidet som dei utførte i prosjektet. I presentasjonane vart det mange filmsnuttar, podcastar og veggaviser. Nokre hadde bygd modellar. Og så var det over 70 elevar med i koret som framførde songen “Til ungdommen”. Alle viste engasjement i presentasjonane sine. På Nordsjøfartmuseet var det folksamt denne kvelden – omlag 250 frammøtte ifylgje museumsstyraren. Både Vestnytt og Vigleik Brekke frå Øygarden kommune laga fine reportasjar frå denne kvelden. Artikkel, Øygarden Kommune
Sund sogelag er takksam for det gode samarbeidet me har hatt med Sund ungdomsskule og Nordsjøfartmuseet i dette prosjektet. Sogelaget er og takksam for innsatsen til Ivar Steinsland i Skulestova på Berge – og er glad for at Øyvind Heggstad fekk filma Ivar si forteljing til skuleelevane.
